Friese boeken in alle bibliotheken buiten Friesland
Eerste aanleg, tweede thuis.
Al vanaf mijn vierde jaar ben ik lid van de openbare bibliotheek, zonder onderbreking. Een van mijn zussen nam me mee naar de bibliotheek in Dokkum en er ging een wereld, wat zeg ik, een paradijs voor me open. Toen ik de kinderbibliotheek uit had, kon ik zonder mankeren overstappen naar de volwassenenafdeling. Het waren de jaren zeventig, de verbeelding was (heel even) aan de macht, dus geen bibliothecaris die er ooit iets van gezegd heeft.
Zelfs toen ik mijn eerste prentenboek met kersenrood potlood had ondergekrast – zo noemden ze dat, maar ik was ervan overtuigd dat ik er allemaal belangrijke woorden bij had geschreven, want ik had ook toen al in de gaten: een boek zonder woorden, dat is niet het echte werk – hoefden we geen boete te betalen. Dus ja, waar ik later ook woonde in de wereld – in Leeuwarden, Brussel, Londen, Amsterdam of Arnhem – mijn eerste gang was altijd naar de bibliotheek, mijn tweede thuis.
Als ik er nu op terugkijk, dan had het ook niet anders gekund. Ik koop graag boeken, het is zo ongeveer het laatste wat geschrapt wordt in tijden dat er bezuinigd moet worden, maar als ik alle boeken die ik in mijn leven tot nu toe heb gelezen, zou hebben gekocht, dan was ik A) al ik weet niet hoe vaak failliet geweest en B) waren we allang door de vloer van ons appartement gezakt. Dus, behalve die vreselijk retailopstelling waar ik het in mijn vorige blog al over had: over de bibliotheek niets dan goeds.
Nu is het wat mij betreft met Friese boeken net zoals met Nederlandse of Engelse boeken: sommige wil ik lezen en hebben, andere hoef ik alleen maar te lezen maar niet per se te hebben. Daarom vind ik het zo jammer dat de Friese boeken verdwenen zijn uit de bibliotheek van Arnhem, en dat zal niet de enige plek buiten (en binnen?) Friesland zijn waar de planken gevuld worden met boeken die blijkbaar vaker uitgeleend worden.
Ik moet er wel bij zeggen: er kwamen niet zo vaak – zeg maar nooit – nieuwe boeken bij, dus dat heeft ook niet echt geholpen om het een succes te maken. Zo kwam ik op het volgende idee: zou het niet mogelijk zijn om een rondreizende bibliotheek binnen de openbare bibliotheken te creëren, met zowel Friese klassiekers als de nieuwste boeken, die rouleren tussen alle plaatsen waar zich een redelijk grote Friestalige 'kolonie' bevindt, bijvoorbeeld ondersteund door een app, website en/of nieuwsbrief, zodat Friestalig proza, poëzie en non-fictie ook buiten Friesland beschikbaar komt/blijft?
Natuurlijk zijn daar ook nog de e-boeken, die het helemaal gemakkelijk maken om overal alles te lenen, maar daar zitten nog wel wat haken en ogen aan. Om te beginnen zijn veel Friese titels (nog?) niet als e-boek verkrijgbaar, en verder zijn er nog veel vragen over de beveiliging tegen piraterij (die vooralsnog niet erg succesvol lijkt) en de vergoedingen voor schrijvers en uitgeverijen. De uitspraak van het Europees Hof van een paar weken geleden (zie bijvoorbeeld Boekblad, Nu.nl en de website van Rian Visser) is eerder het begin van een oplossing voor die vragen dan het eind ervan.
Bovendien: zelf lees ik nog altijd liever papieren boeken dan e-boeken (en aan de verkoopcijfers van beide te zien ben ik bepaald niet de enige voor wie dat zo is). De e-reader neem ik eigenlijk alleen nog maar mee op vakantie, en dan vooral als het een vakantie ver weg zonder auto betreft. De tijd dat ik, razend enthousiast over het leesgenot van het e-inktscherm, de Essays van Michel de Montaigne voor 49 euro (!!!) – nu voor 99 cent verkrijgbaar: in digitale vorm krijgt alles uiteindelijk de waarde van gebakken lucht – als e-boek aanschafte, omdat ik dan altijd iets te lezen zou hebben dat de moeite waard was, als de trein weer eens te laat was of helemaal niet meer kwam, ligt al weer een flink aantal jaren achter ons.
Maar goed: ik zal toch niet de enige buiten Friesland zijn die ook wel eens Friese boeken wil lenen? (Ik geef toe: gevaarlijke vraag.) Zou dat niet prachtig in de tijdgeest passen: gewoon lekker thuis, alleen met een boek op de bank, je hartstikke Fries voelen? Mooie bijkomstigheid voor de schrijvers is ook nog dat de LIRA-inkomsten weer eens wat omhooggaan, in plaats van altijd alleen maar naar beneden. Oké, misschien dat het twee etentjes per jaar oplevert in plaats van één, maar alle kleine beetjes helpen. Dus: waar is die topper uit de bibliotheekwereld die niet voor één gat te vangen is en dit nog voor 2018 op de rails zet? Dan kan daarna het hele land ervan meegenieten.