Perspektiven

'Mei ik wat geks freegje? Wolle jo myn tas efkes iepenhâlde?'

Sûnder dat ik wat yn de gaten hân haw, stiet der ynienen in jonge meid neist my, mei ûnwisse eagen en prachtich lang hier. Se hat in hântas by har fan it formaat Dirk van den Broek-boadskippetas, grôtfol sjaals, kosmetika en oare ûndúdlike dingen, sa't in soad frouwen dy alle dagen mei har meitôgje. Mar wat se eins siket is in pakje bûsdoekjes, en dat krijt se net te pakken, mei ien hân yn de berch spullen om skuorrend. Mei twa hannen hâld ik har tas iepen, en bespeur by ús beiden in soarte fan ferromming: efkes net model stean foar it prototype 'frou-allinnich-besiket-literêre-jûn'.

Eins ferwachtsje ik dat se, sa gau't de bûsdoeken fûn binne, op syk gean sil nei leeftydsgenoaten, dy't ûnferwachts manmachtich oanwêzich binne op dizze jûn mei K. Schippers en Peter Verhelst, mar se bliuwt by my stean te praten. Se twifelet oft se do of jo tsjin my sizze sil en brûkt úteinlik beide trochinoar, krekt sa as ik sels faak doch tsjin immen oer dy 't in stik âlder is as ik bin.

Mei kûgelsfeart komme de meast útienrinnende ûnderwerpen foarby: oer wol of net je hûs ferlitte, oer plannen meitsje foar in dei en en watst dêrfoar yn dyn tas stopje moatst, oer brievebussen en mei nije eagen nei je eigen strjitte sjen, oer dwaan watst it leafst wolst en bang wêze wat te missen. Se ferrast my.

Under dit petear troch beweecht him in ûnferwachtse assosjaasjestream. Feilleas wit ik wer hoe't it wie om achttjin te wêzen, foar it earst op keamers yn in frjemde stêd, yn in klasse mei mei-studinten dy't like goed freon as fijân wêze kinne. It noch alle dagen libje yn je dreamen en ferwachtingen, en tagelikertiid sa ûnwis wêze as de hel, omdatst noch net witst hoe'st dysels ynskatte moatst. De oanhâldende, net te stopjen slingerbeweging tusken wanhoop en langst.

Hoe graach soe ik har net sizze wolle dat it oergiet, hast alles. Datst in plak fynst, úteinlik, en minsken dy't by dy passe, sûnder betingst. Mar ik wit net oft it wier is, oft it foar eltsenien jildt, ik soe it benammen dwaan om ferlichting yn har eagen te sjen.

Ω

Fan it byldskerm ôf spatte se my yn de mjitte, freonlik en ûndersykjend, famkeseftich en útdaagjend tagelyk: de eagen fan Aggie van der Meer. Se liket op ús mem, dizze frou fan yn de tachtich mei koart, wyt hier en twinkeljende brúne eagen, dy't lykje te sizzen: 'En wat dan noch, as ik nei myn santichste in literêre karrière begjinne wol, as ik ek yn it Frysk skriuwe wol, as ik proaza, poëzy én toaniel skriuwe wol, dan doch ik dat gewoan, dus.'

Ik wit net oft se altyd al skriuwe wollen hat of dat dy langst pas op lettere leeftyd ûntstie. Miskien kaam it der gewoan net earder fan, in berneboek en in pear fersprate gedichten dêr litten, dingen dy'st meitsje kinst tusken de bedriuwen troch. Wierskynlik hie se it al drok genôch mei har wurk, earst as tekenlearares en letter as túnarsjitekt, it grutbringen fan seis bern, it iverjen foar de fredesbeweging, sosjale rjochtfeardigens en biologyske lânbou. Mar de wize wêrop se har lettere libben ynfollet, moat hast wol mei langst te krijen hawwe, in tige sterke langst sels, want doe't se ienris tiid en romte hie foar it boartsjen mei taal, kaam de geast út de flesse en wie net wer werom te stopjen.

Yn sa'n fyftjin jier tiid hat dizze grande dame in kompleet eigen literêr universum skepen, besteand út, foar safier't ik wit, acht novellen en romans, seis dichtbondels en seis toanielstikken; in universum wêryn neist de mins in soad romte is foar de natuer, foaral foar fûgels en wetter, wat liket te passen by har rûme geast. Se ferwurdet tiidleaze dingen lykas hoop, opstannigens en gemoedsrêst. En yn ien muoite troch lit se sjen dat skriuwe ien fan de dingen is dy'st altyd noch dwaan kinst, ek ast 45 bist, of 85.

Sa't ik oait ris lies yn in oanplakte Vlegelcourant op in fiadukt hjir yn Arnhim: 'Geen haast, geen spijt, leven is geen wedstrijd'.